Porady

Niekiedy po wielu latach od wzniesienia budynku okazuje się, że przy budowie przekroczona została granica z sąsiednią działką i że część budynku, a nawet jego całość, znajduje się na cudzym gruncie. Może to powodować konflikt z sąsiadem, dlatego warto sprawę uregulować od strony prawnej. Szansę na to daje art. 231 Kodeksu cywilnego.

Długotrwała choroba pracownika może być przyczyną rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. Warto jednak wiedzieć, że pracodawca powinien w miarę możliwości ponownie zatrudnić pracownika, który w okresie 6 miesięcy od rozwiązania umowy o pracę, zgłosi swój powrót do pracy niezwłocznie po ustaniu przyczyny długotrwałej nieobecności w pracy.

Celem przepisu przyznającego prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia jest dostarczanie środków utrzymania ubezpieczonemu, któremu choroba przeszkodziła w znalezieniu nowej pracy. W sytuacji, w której zainteresowany ma inne źródło dochodu (np. emeryturę, rentę, zasiłek dla bezrobotnych, zasiłek przedemerytalny, działalność gospodarczą), zasiłek chorobowy z tytułu ubezpieczenia, które ustało, nie przysługuje.

Zachowek jest świadczeniem należnym członkom najbliższej rodziny zmarłego, który rozporządził za życia swoim majątkiem sporządzając testament lub przekazując go w darowiźnie z pominięciem lub uszczupleniem praw spadkobierców ustawowych. Do spadku wlicza się również darowizny, a więc osoby obdarowane muszą liczyć się z obowiązkiem zapłaty zachowku. Jeśli jednak nabyły majątek na podstawie innej umowy niż darowizna, np. umowy dożywocia, obowiązek zapłaty zachowku nie wchodzi w grę.

W wyroku rozwodowym sąd jest zobowiązany orzec o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Może też na wniosek jednej ze stron orzec o podziale majątku wspólnego, ale tylko wówczas jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu.

Decyzję w sprawie stwierdzenia choroby zawodowej lub braku podstaw do jej stwierdzenia wydaje Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny. Przysługuje od niej odwołanie do Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego, którego decyzję można następnie zaskarżyć do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Decyzja administracyjna w I instancji jest wydawana w oparciu o orzeczenie lekarza zatrudnionego w poradni chorób zawodowych wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy, czyli w jednostce orzeczniczej I stopnia. Od tego orzeczenia przysługuje odwołanie do jednostki orzeczniczej II stopnia, którą jest właściwy instytut badawczy w dziedzinie medycyny pracy. Orzeczenia lekarskie są traktowane jak opinie biegłych i nie mogą być merytorycznie podważane w postępowaniu administracyjnym. Organy Inspekcji Sanitarnej są nimi związane.

Art. 28[1] Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przewiduje, że  w przypadku, gdy jeden z małżonków ma prawo do mieszkania przysługuje, drugi małżonek jest uprawniony do korzystania z tego mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Prawo to nie zależy od tego, czy między małżonkami panuje wspólność majątkowa, czy też rozdzielność. Nie ma też znaczenia, czy drugi małżonek posiada własne mieszkanie.

Odprawa emerytalno-rentowa jest świadczeniem przysługującym wszystkim pracownikom spełniającym warunki nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, jeżeli ich stosunek pracy ustaje w związku z przejściem na rentę lub emeryturę. Wątpliwości związane z prawem do odprawy powstają wówczas, gdy przyznanie renty następuje po upływie pewnego czasu od rozwiązania umowy o pracę.

ZUS i KRUS mają prawo potrącać zaległe składki na ubezpieczenie społeczne rolników ze świadczeń przysługujących ubezpieczonemu. Nie wszyscy jednak wiedzą, że konsekwencje zalegania z opłatą składek może też ponieść małżonek ubezpieczonego. Zaległości składkowe mogą być bowiem egzekwowane zarówno z majątku osobistego zobowiązanego do zapłaty, jak i z majątku wspólnego małżonków. Dotyczy to jedynie zaległości, które powstały w czasie trwania wspólności ustawowej, przed ustanowieniem rozdzielności majątkowej.

Jeśli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania  istnieje domniemanie, że jego ojcem jest mąż matki. To domniemanie może być obalone w procesie o zaprzeczenie ojcostwa wytoczonym w terminie roku od dnia, w którym mąż matki dowiedział się, że dziecko od niego nie pochodzi, nie później jednak niż do dnia osiągnięcia przez dziecko pełnoletności. W przypadku przyjścia na świat dziecka w związku nieformalnym ojcem dziecka jest mężczyzna, który je uznał. Jeżeli jednak okaże się, że prawdziwym ojcem jest ktoś inny, mężczyzna, który uznał dziecko, może się z tego wycofać wytaczając sprawę o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa.

W związku z rozwojem zielonej energetyki, czyli pozyskiwaniem energii ze źródeł naturalnych, m.in. takich jak słońce, wiatr, coraz więcej osób dostaje propozycje wydzierżawienia ziemi pod budowę farm wiatrowych lub fotowoltaicznych. Na ogół firmy realizujące takie inwestycje oferują korzystne warunki finansowe. Właściciele gruntów rolnych, którzy zdecydują się przeznaczyć ich część pod panele fotowoltaiczne lub wiatraki, powinni jednak wiedzieć, że za działki na których zostaną one zlokalizowane, będą musieli płacić nie podatek rolny, lecz znacznie wyższy podatek od nieruchomości. Warto zadbać o to, by w umowie dzierżawy znalazł się zapis gwarantujący pokrywanie przez dzierżawcę kwoty tego podatku.

Rodzicom należy się spadek po zmarłym dziecku, ale tylko wtedy, gdy spadkodawca nie miał swoich dzieci. W pierwszej kolejności dziedziczą bowiem na mocy przepisów Kodeksu cywilnego dzieci i małżonek zmarłego. Jeżeli zmarły nie pozostawał w związku małżeńskim, do dziedziczenia powołane są wyłącznie dzieci (lub jedno dziecko). W przypadku, gdy dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, czyli śmierci swojego rodzica, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Rodzice mogą dziedziczyć tylko w zbiegu z małżonkiem zmarłego dziecka. Cały spadek przypadnie im wówczas, gdy spadkodawca nie zostawił ani dzieci (jak też dalszych zstępnych), ani małżonka.

W życiu codziennym często mamy do czynienia z umowami o dzieło, choć nie zawsze jesteśmy tego świadomi. Zlecenie wykonania mebli lub zabudowy przedpokoju należy do takich właśnie umów. Według art. art. 627 Kodeksu cywilnego, przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Zazwyczaj zawieramy ją ustnie. Bezpieczniej jednak jest sporządzić ją na piśmie. Łatwiej bowiem wówczas dochodzić swoich praw, jeśli fachowiec okaże się nierzetelny.

Nieuiszczenie grzywny orzeczonej przez sąd za popełnienie wykroczenia może skończyć się odbyciem zastępczej kary aresztu. Nie musi jednak do tego dojść. Po pierwsze, można ubiegać się o rozłożenie grzywny na raty. Po drugie zamiast zastępczej kary aresztu sąd w pierwszej kolejności powinien zamienić grzywnę na pracę społecznie użyteczną.

Umowa o dożywocie ma na celu zapewnienie – w zamian za przekazanie nieruchomości – opieki i środków utrzymania osobom starszym bądź niepełnosprawnym. Zdarza się jednak, że między stronami umowy dochodzi do tak głębokiego konfliktu, że nie są w stanie dalej pozostawać w bezpośredniej ze sobą styczności. Rozwiązanie przez sąd umowy o dożywocie jest możliwe tylko w sytuacjach wyjątkowych. Znacznie częściej sąd orzeka o zamianie wszystkich lub niektórych świadczeń należnych dożywotnikowi na dożywotnią rentę.

Ogłoszenie upadłości konsumenckiej jednego z małżonków pociąga za sobą poważne skutki w sferze majątku wspólnego. W przypadku bowiem, gdy małżonkowie pozostawali w ustroju wspólności majątkowej, ich majątek wspólny wchodzi do masy upadłości, a jego podział jest niedopuszczalny. Majątek wspólny zostanie przeznaczony na spłacenie długów, a zarząd nad nim przejmuje syndyk. Można się zabezpieczyć przed takim obrotem spraw zawierając umowę o rozdzielności majątkowej. Będzie ona jednak skuteczna tylko wtedy, jeśli zostanie zawarta co najmniej dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Podobnie jak w przypadku rozwodu, podstawową przesłanką orzeczenia separacji jest zupełny rozkład pożycia, z tym, że w przypadku rozwodu ten rozkład musi być też trwały. Wspólne pożycie w rozumieniu art. 23 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego polega na duchowej, fizycznej oraz gospodarczej więzi małżonków. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że rozkład pożycia jest zupełny dopiero wtedy, gdy uległy zerwaniu wszystkie wyżej wymienione więzi łączące małżonków. Skutki orzeczenia separacji są podobne jak rozwodu, ale występują również istotne różnice.

Zdecydowana większość małżeństw nie korzysta z możliwości zawarcia tzw. intercyzy czyli umowy ustanawiającej rozdzielność majątkową i pozostaje w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej. W myśl przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli jeden z małżonków popadł w zadłużenie, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków tylko wtedy, jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka. Zasada ta nie dotyczy jednak zobowiązań podatkowych ani należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne. Te mogą być bowiem ściągane nie tylko z majątku osobistego dłużnika, ale też z majątku wspólnego, jeżeli dłużnik pozostaje w związku małżeńskim i nie ma rozdzielności majątkowej.

Zgodnie z art. 155 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, do zadań opiekuna osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie należy sprawowanie pieczy nad osobą i majątkiem pozostającego pod opieką. Jego zadaniem jest zapewnienie ubezwłasnowolnionemu środków utrzymania (opiekun nie jest zobowiązany do dostarczania ich osobiście, ale np. powinien wystąpić w imieniu ubezwłasnowolnionego o rentę), zarząd majątkiem ubezwłasnowolnionego, zapewnienie mu właściwej opieki lekarskiej lub pielęgniarskiej. Jednak we wszystkich ważniejszych sprawach, które dotyczą osoby lub majątku podopiecznego, opiekun powinien uzyskiwać zgodę sądu. M.in. jest to konieczne w przypadku wytoczenia w imieniu podopiecznego powództwa o rozwiązanie umowy o dożywocie.

Przedawnienie służy uchyleniu stanu niepewności i przeciwdziała bierności wierzycieli w dochodzeniu należnych im roszczeń, a także ochronie dłużników przed dochodzeniem potencjalnie nienależnych roszczeń w sytuacji, gdy po upływie długiego okresu nie posiadają już dowodów na spłatę zobowiązania. Obecnie termin przedawnienia roszczeń stwierdzonych orzeczeniem sądu wynosi 6 lat. Trzeba jednak wiedzieć, że bieg przedawnienia ulega przerwaniu m.in. na skutek złożenia przez wierzyciela wniosku do komornika o wszczęcie egzekucji. Zaś po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo.

W różnego rodzaju sprawach sądowych często konieczne jest wydanie opinii przez biegłego sądowego. Dzieje się tak wówczas, kiedy rozstrzygnięcie sprawy wymaga wiadomości specjalnych. Nieraz któraś ze stron kwestionuje tę opinię i zgłasza do niej zarzuty bądź wnioskuje o powołanie innego biegłego. Należy pamiętać, że niezadowolenie jednej ze stron z wydanej opinii i przekonanie, że nowa opinia będzie korzystna, nie jest wystarczającą przesłanką do uwzględnienia przez sąd wniosku o sporządzenie kolejnej opinii.

Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Cechą charakterystyczną umowy darowizny jest więc jej nieodpłatny charakter. Obdarowany nie jest zobowiązany – inaczej niż w przypadku umowy dożywocia – do zapewnienia darczyńcy pomocy i opieki. Należy to brać pod uwagę przy dysponowaniu swoim majątkiem za życie. Odwołanie darowizny już wykonanej nie jest bowiem łatwe. Może to nastąpić tylko z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego. 

Jeżeli chcemy zadysponować swoim majątkiem na wypadek śmierci sporządzając testament, pamiętajmy o tym, aby spełniał on określone wymogi. Zarówno formalne, jak i dotyczące samej treści testamentu. Ważne jest, aby decyzja przyszłego spadkodawcy była podjęta w sposób świadomy i swobodny, by nie działał on pod wpływem błędu, a tym bardziej groźby. W przeciwnym razie testament będzie nieważny.

Właściciel nieruchomości może z niej swobodnie korzystać, ale tylko w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego. Powinien przy wykonywaniu swego prawa powstrzymywać się od działań, które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych. Nie może np. zmieniać stanu wody na swoim gruncie ze szkodą dla sąsiednich działek.

Jeżeli wiemy, że krewny zostawi nam w spadku długi przewyższające majątek, jaki możemy odziedziczyć, warto rozważyć zawarcie z nim notarialnej umowy o zrzeczenie się dziedziczenia. Dzięki temu po jego śmierci będziemy  zabezpieczeni przed wierzycielami, którzy mogliby dochodzić od nas spłacenia zobowiązań zmarłego. Zrzeczenie się spadku obejmie również nasze dzieci i wnuki. Można też uchronić się przed długami zmarłego odrzucając spadek po jego śmierci. Ten sposób nie zabezpiecza jednak naszych bliskich. Jeśli mamy małoletnie dzieci, konieczne jest odrzucenie spadku w ich imieniu.  

Zgodnie z art. 23 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie. Są obowiązani do wspólnego pożycia, do wzajemnej pomocy i wierności oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli. Dopuszczenie się zdrady przez jednego z małżonków na pewno stanowi poważne uchybienie obowiązkowi wierności. Taka osoba może być uznana przez sąd za winnego rozkładu pożycia. To zaś oznacza, że nie będzie ona mogła żądać od byłego małżonka alimentów.

Z umową dożywocia mamy często do czynienia na terenach wiejskich przy przekazywaniu następcom gospodarstw rolnych. Dotychczasowi właściciele chcą sobie w ten sposób zapewnić opiekę i pomoc na starość. Niestety, nie zawsze się to udaje, gdyż następcy nie wywiązują się z obowiązków wynikających z umowy dożywocia. W takich sytuacjach możliwa jest zamiana świadczeń przewidzianych w umowie na dożywotnią rentę, a w wypadkach wyjątkowych nawet rozwiązanie umowy.

W myśl art. 805 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego, przez umowę ubezpieczenia zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku. Zakres odszkodowania precyzuje umowa stron, której integralną częścią są ogólne warunki ubezpieczenia. W przypadku ubezpieczeń obowiązkowych, do których należy ubezpieczenie budynków w gospodarstwach rolnych, zasady odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń określają przepisy ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Zaciągając pożyczkę na kwotę wyższą niż 1000 zł, zwłaszcza od obcej osoby, musimy liczyć się z obowiązkiem zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. Jeśli pożycza nam pieniądze członek najbliższej rodziny, podatku nie zapłacimy, ale zawarcie umowy pożyczki musimy zgłosić do urzędu skarbowego. Musimy pamiętać również o tym, aby pieniądze zostały nam przekazane przelewem lub przekazem pocztowym

Część osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. nie ma prawa do emerytury, mimo, że już dawno osiągnęły one wiek emerytalny. Jednak w ich przypadku jest konieczne udokumentowanie odpowiedniego stażu emerytalnego. Jeżeli go brakuje, warto rozważyć zwrócenie się Prezesa ZUS o przyznanie świadczenia w drodze wyjątku.

Od 1 stycznia br. pełnoletnie osoby z niepełnosprawnościami mają możliwość ubiegania się o nową formę pomocy finansowej – świadczenie wspierające. Jego przyznawaniem i wypłatą będzie się zajmował ZUS, ale najpierw trzeba uzyskać decyzję wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności właściwego ze względu na miejsce stałego pobytu o poziomie wsparcia. Od tego poziomu zależeć będzie wysokość świadczenia.

Zgodnie z art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Na podstawie tego przepisu każdy z małżonków może żądać od drugiego przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, jeżeli ten nie wywiązuje się ze swoich obowiązków. Wątpliwości co do prawa wystąpienia z takim żądaniem pojawiają się wtedy, gdy małżonkowie pozostają w faktycznej separacji. W orzecznictwie sądowym, w tym w wyrokach Sądu Najwyższego, prezentowane są krańcowo odmienne stanowiska.

Przepisy Kodeksu karnego przewidują, że przestępstwa są ścigane z urzędu, na wniosek pokrzywdzonego lub z oskarżenia prywatnego. Ścigane z urzędu przez organy śledcze są czyny o największej społecznej szkodliwości. W ich przypadku osoba pokrzywdzona nie musi podejmować żadnych działań (poza powiadomieniem o przestępstwie). Na wniosek są ścigane przestępstwa mniejszej wagi (np. groźba karalna), w których pokrzywdzonemu zostawia się decyzję co do dalszego przebiegu sprawy. Z chwilą złożenia wniosku o ściganie przez pokrzywdzonego postępowanie dalej toczy się z urzędu. Przy przestępstwach prywatnoskargowych, do których należy m.in. zniesławienie, czy naruszenie nietykalności cielesnej pokrzywdzony musi sam wnieść akt oskarżenia do sądu.

Przyczyną wielu sąsiedzkich konfliktów bywa przekroczenie przy wznoszeniu budynku lub innego urządzenia granicy z sąsiednią nieruchomością. Jeżeli właściciel działki, której granice zostały przekroczone, niezwłocznie się temu nie sprzeciwi, nie może następnie domagać się rozbiórki budynku i przywrócenia pełnej własności. Przysługują mu za to roszczenia innego rodzaju.

Jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemuje się, że pochodzi ono od męża matki. Domniemania tego nie stosuje się, jeżeli dziecko urodziło się po upływie trzystu dni od orzeczenia separacji.  W przypadku, gdy kobieta nie jest mężatką lub, gdy zastosowanie powyższego domniemania nie jest możliwe, pochodzenie dziecka może być ustalone na podstawie uznania ojcostwa lub orzeczenia sądu w sprawie o ustalenie ojcostwa.

Zgodnie z art.  888 §  1 Kodeksu cywilnego, przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Darczyńca może odwołać darowiznę jeszcze niewykonaną, jeżeli po zawarciu umowy jego stan majątkowy uległ takiej zmianie, że wykonanie darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla jego własnego utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb albo bez uszczerbku dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Natomiast darowiznę wykonaną, kiedy przedmiot darowizny, został już wydany obdarowanemu, można odwołać jedynie z powodu rażącej niewdzięczności.

Jeżeli małżonkowie nie zawrą umowy majątkowej małżeńskiej tzw. intercyzy, od dnia ślubu istnieje między nimi ustawowa wspólność. Oznacza ona, że rzeczy nabyte po zawarciu małżeństwa wchodzą do majątku wspólnego małżonków. W szczególności zalicza się do niego wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków. Wspólność ustawowa ustaje na skutek orzeczenia rozwodu lub separacji. Jednak z ważnych powodów może być też zniesiona przez sąd w trakcie trwania małżeństwa. 

Coraz więcej rodziców dzieci z niepełnosprawnością korzysta z pomocy organizacji pozarządowych w pozyskiwaniu środków potrzebnych na leczenie i rehabilitację. Obawiają się jednak, czy uzyskane w ten sposób wsparcie nie podlega opodatkowaniu.  Na szczęście stanowisko Krajowej Administracji Skarbowej w tej kwestii jest dla nich korzystne.

Osobami uprawnionymi do zachowku po zmarłym, który podarowała swój majątek za życia lub zapisał go w testamencie, są przede wszystkim małżonek i dzieci. Może się jednak zdarzyć, że prawo do zachowku będzie miał wnuk spadkodawcy.

Właściciele domów jednorodzinnych niebędący członkami spółdzielni są obowiązani uczestniczyć w pokrywaniu kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem ich domów oraz eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości wspólnych.

Kwestia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny budzi nadal liczne wątpliwości. Najczęściej dotyczą one możliwości pobierania tego świadczenia przez osoby uprawnione do świadczeń o charakterze emerytalno-rentowym.

Za uchylanie się od płacenia alimentów grozi kara grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do 1 roku, a w szczególnym przypadku – nawet do 2 lat. Tak wynika z art. 209 Kodeksu karnego. Nie każde jednak zaleganie z płatnością alimentów stanowi przestępstwo.

Śmierć strony w postępowaniu procesowym lub uczestnika postępowania nieprocesowego (np. o stwierdzenie nabycia spadku lub o dział spadku) jest jednym z powodów, dla których sąd jest zobowiązany zawiesić to postępowanie. Może ono zostać podjęte dopiero z chwilą zgłoszenia się lub wskazania następców prawnych zmarłego albo z chwilą ustanowienia we właściwej drodze kuratora spadku.

W związku ze zniesieniem od 1 lipca br. stanu zagrożenia epidemiologicznego ważność orzeczeń o niepełnosprawności nie będzie ulegać automatycznemu wydłużeniu. Nie znaczy to jednak, że przestały one być ważne. Przepisy, które weszły w życie 6 sierpnia br., określiły ostateczne terminy upływu ważności orzeczeń. Są one zróżnicowane w zależności od tego, kiedy upłynęłaby ważność danego orzeczenia.

Zgodnie z art. 133 par. 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. W żadnym razie obowiązek alimentacyjny nie ustaje w razie osiągnięcia przez dziecko pełnoletności. Nie kończy się on również z chwilą zdobycia przez dziecko wykształcenia pozwalającego mu podjąć pracę, jeżeli chce ono kształcić się dalej i ma do tego predyspozycje. Rodzic nie może sam zadecydować, że przestaje płacić alimenty, gdyż dziecko jest dorosłe i powinno podjąć pracę. Konieczne jest orzeczenie sądu o wygaśnięciu obowiązku alimentacyjnego.

Sąd może ubezwłasnowolnić osobę, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Do złożenia wniosku o ubezwłasnowolnienie uprawnieni są członkowie najbliższej rodziny. Trzeba jednak pamiętać, że ubezwłasnowolnienie całkowite może nastąpić tylko wtedy, gdy jest podyktowane dobrem osoby chorej, nie zaś interesami jej bliskich. Złożenie wniosku lekkomyślnie lub w złej wierze jest zagrożone karą grzywny.

Od 1 lipca 2023 r. osoby, które pełniły funkcję sołtysa przez co najmniej 8 lat, mogą składać do KRUS wnioski o przyznanie świadczenia z tego tytułu. Świadczenie wynosi 300 zł miesięcznie i będzie co roku waloryzowane. Do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające okres sprawowania funkcji sołtysa. Ważne jest to, aby przynajmniej część tego okresu przypadała po 27 maja 1990 r. Sołtysi, których kadencje zakończyły się przed tą datą, nie mają prawa do świadczenia.

Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje możliwość żądania w pozwie o rozwód lub separację orzeczenia eksmisji współmałżonka, który swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie. Sąd uwzględni jednak to żądanie tylko w wypadkach wyjątkowych. Łatwiej może być uzyskać eksmisję na podstawie przepisów ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego.

Prawo najmu mieszkania komunalnego wchodzi do majątku wspólnego małżonków, jeśli umowa została zawarta w czasie trwania małżeństwa. Nie ma to jednak wpływu na możliwość wymeldowania męża, który opuścił rodzinę i przeniósł się do innej miejscowości.

Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa  obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Wchodzą one do majątku wspólnego małżonków niezależnie od sposobu nabycia.  Wyjątek stanowią jedynie przedmioty uzyskane w spadku lub na podstawie umowy darowizny. Natomiast nieruchomość nabyta przez jednego z małżonków na podstawie umowy o dożywocie stanowi majątek wspólny, a w razie rozwodu podlega podziałowi.

Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje nie tylko z tytułu opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem. Można się również o nie starać opiekun dorosłej osoby niepełnosprawnej. Przeszkodą w jego uzyskaniu jest m.in. pobieranie renty z tytułu całkowitej niezdolności do emerytury. Jednak prawo do renty rodzinnej nie wyklucza możliwości przyznania świadczenia pielęgnacyjnego.

W myśl przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, rozwodzący się rodzice mogą sami ustalić, w jaki sposób będzie wykonywana przez nich władza rodzicielska i jak mają wyglądać kontakty z dzieckiem tego z rodziców, który nie będzie z nim na stałe mieszkał. Sąd powinien uwzględnić porozumienie przedłożone przez z rodziców, ale może też wskazać na brak uregulowania konkretnych kwestii i żądać uszczegółowienia tej swoistej umowy. Dopiero w braku takiego porozumienia sąd rozstrzygnie o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem.  

Wynajmujący mieszkania trafiają czasami na nieuczciwych lokatorów, którzy nie płacą czynszu i nie chcą opuścić mieszkania. Pozbycie się ich wymaga przeprowadzenia sprawy o eksmisję. Trwa to zazwyczaj długo. Może też okazać się, że lokatorowi przysługuje lokal socjalny. Wówczas trzeba czekać, aż zapewni go gmina. Jeśli nawet sąd stwierdzi, że lokal socjalny nie przysługuje, to i tak komornik nie będzie mógł eksmitować lokatora na bruk, lecz wyłącznie do pomieszczenia tymczasowego. Sposobem na uniknięcie tego rodzaju problemów jest umowa najmu okazjonalnego.

Okres odbywania zasadniczej obowiązkowej służby wojskowej zaliczany jest zarówno przy ustalaniu prawa do emerytury, jak i przy obliczaniu jej wysokości. Jednakże okres odbywania zasadniczej służby wojskowej nie ma wpływu na wysokość kapitału początkowego. Jest tak dlatego, że podstawa wymiaru kapitału początkowego to – jak się przyjmuje – przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Przed rokiem 1999, gdy składka za żołnierzy zasadniczej służby wojskowej nie była odprowadzana, podstawa wymiaru składki wynosiła 0 i nie miała żadnego wpływu na wysokość kapitału początkowego.

Osoby z orzeczoną niezdolnością do pracy pobierające niskie emerytury lub renty mogą ubiegać się o świadczenie uzupełniające, czyli tzw. 500+ dla niepełnosprawnych oraz dodatek pielęgnacyjny, ale tylko wówczas, gdy zostaną uznane za niezdolne do samodzielnej egzystencji. Jeżeli stan zdrowia nie uzasadnia stwierdzenia niezdolności do samodzielnej egzystencji, warto spróbować uzyskać orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności.  W takim przypadku przysługuje bowiem zasiłek pielęgnacyjny.

Spadek zazwyczaj kojarzy się z przysporzeniem majątkowym. Tymczasem w jego skład wchodzą również długi, które pozostawił spadkodawca. Jeżeli są one duże, lepiej spadek odrzucić. Spadkobiercy mają 6 miesięcy na złożenie stosownego oświadczenia przed sądem lub notariuszem od momentu, kiedy dowiedzieli się, że dziedziczą po zmarłej osobie. Jeśli nie zrobią tego w wyznaczonym terminie, wierzyciele spadkodawcy będą mogli domagać się od nich spłaty długów, ale tylko do wysokości odziedziczonego majątku.  

Ustawa z dnia 21 kwietnia 2005 r. o opłatach abonamentowych zawiera listę osób zwolnionych z obowiązku opłacania abonamentu radiowo-telewizyjnego. Ze zwolnienia mogą między innymi korzystać osoby niepełnosprawne w stopniu znacznym lub pobierające emerytury w wysokości nieprzekraczającej 50% przeciętnego wynagrodzenia. Zwolnienie nie dotyczy jednak osób uprawnionych wyłącznie do rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego (tzw. emerytury matczynej), mimo że nie może być ono wyższe niż najniższa emerytura. Ta luka w przepisach powinna być zlikwidowana.

Co do zasady, małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Jednak z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, aby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Sąd takie żądanie uwzględni tylko wówczas, gdy drugi z małżonków w sposób rażący lub uporczywy nie przyczyniał się on do powstania dorobku stosownie do sił i możliwości zarobkowych.

Osoba niepełnosprawna nie jest automatycznie zwolniona z kosztów sądowych w sprawach cywilnych. Może się natomiast ubiegać o takie zwolnienie, jeżeli nie jest w stanie ponieść tych kosztów bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny lub ich poniesienie narazi ją na taki uszczerbek. W tym celu należy złożyć w sądzie wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych dołączając do niego wypełnione dokładnie oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania.

Najczęstszą formą wyrażenia ostatniej woli jest testament sporządzony u notariusza lub spisany własnoręcznie przez spadkodawcę. Są to testamenty zwykłe. Kodeks cywilny dopuszcza również inne formy testamentu, ale tylko w szczególnych przypadkach. Należy do nich m.in. testament ustny.

Zbliża się termin złożenia rocznego zeznania podatkowego. Osoby niepełnosprawne mogą od dochodu podlegającego opodatkowaniu odliczyć wydatki na cele rehabilitacyjne, m.in. poniesione na używanie samochodu osobowego – do kwoty 2 280 zł. Co ważne, może to zrobić każdy z małżonków osobno, nawet jeśli w dowodzie rejestracyjnym wpisany jest tylko jeden z nich.  

Osobom samotnym, a także pozbawionym wsparcia rodziny, które z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymagają pomocy innych osób, przysługuje świadczenie w formie usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych. Wniosek o ich przyznanie należy złożyć do ośrodka pomocy społecznej właściwego dla miejsca zamieszkania. Usługi opiekuńcze są odpłatne, a wysokość opłat zależy od dochodu osoby potrzebującej pomocy. Istnieje jednak możliwość całkowitego lub częściowego zwolnienia z opłat.

Osoby będące posiadaczami zwierząt, zwłaszcza psów, powinny dokładać wszelkich starać, aby nie dopuścić do wyrządzenia przez nie szkody innym osobom. W przeciwnym razie grozi im kara za wykroczenie przewidziane w art. 77 Kodeksu wykroczeń, a także odpowiedzialność cywilna na podstawie art. 431 Kodeksu cywilnego.