Jestem właścicielem gospodarstwa rolnego. Mam obecnie 62 lata. Z powodu złego stanu zdrowia ubiegam się o rentę rolniczą. W KRUS poinformowano mnie, że będę musiał przekazać lub wydzierżawić gospodarstwo, żeby dostawać rentę w pełnej wysokości. Podobno rolnicy przechodzący na emeryturę rolniczą nie muszą pozbywać się ziemi. Czy takie same zasady nie mają zastosowania do rencistów?
Po nowelizacji ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, która weszła w życie 15 czerwca 2022 r., osoby przechodzące na emeryturę rolniczą nie muszą zaprzestawać prowadzenia działalności rolniczej, aby otrzymać świadczenie w pełnej wysokości. Zmiana ta nie obejmuje jednak rolników otrzymujących renty z tytułu niezdolności do pracy rolniczej.
Zgodnie z art. 24 ww. ustawy, emerytura rolnicza, renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy, oraz renta rolnicza szkoleniowa składa się z części składkowej i części uzupełniającej.
Część składkową ustala się przyjmując po 1% emerytury podstawowej za każdy rok podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu. Część uzupełniająca wynosi 95% emerytury podstawowej, jeżeli liczba lat przyjęta do ustalenia części składkowej jest mniejsza od 20. Przy każdym pełnym roku od 20 lat część uzupełniającą zmniejsza się o 0,5% emerytury podstawowej. Część uzupełniająca nie może wynosić mniej niż 85% emerytury podstawowej
UWAGA! Emerytura podstawowa, to nie to samo co najniższa emerytura. Ta pierwsza na 2025 rok wynosi 1691,02 zł brutto. Natomiast najniższa emerytura wynosi 1878,91 zł brutto.
Art. 28 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników określa zasady zawieszania wypłaty części uzupełniającej renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy (poprzednio dotyczyły one również emerytur rolniczych). Zasadą jest, że wypłata ulega zawieszeniu w całości, jeżeli rencista nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej.
Uznaje się, że rencista zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli ani on, ani jego małżonek nie jest właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów o podatku rolnym i nie prowadzi działu specjalnego, nie uwzględniając gruntów wydzierżawionych, na podstawie umowy pisemnej zawartej – w przypadku renty stałej – co najmniej na 10 lat, a w przypadku renty okresowej – na okres wskazany w decyzji Prezesa KRUS o przyznaniu tej renty, której zawarcie potwierdził wójt, właściwy ze względu na miejsce położenia przedmiotu dzierżawy, osobie niebędącej. Ziemi nie można jednak wydzierżawić:
- małżonkowi rencisty,
- osobie pozostającej z rencistą we wspólnym gospodarstwie domowym,
- małżonkowi osoby pozostającej z rencistą we wspólnym gospodarstwie domowym.
Rencista i jego małżonek mogą natomiast być właścicielami lub posiadaczami gruntów trwale wyłączonych z produkcji rolniczej na podstawie odrębnych przepisów, w tym zalesionych gruntów rolnych. Na prawo do wypłaty części uzupełniającej renty nie wpływa również własność gruntów nieustalona odpowiednimi dokumentami urzędowymi, jeżeli grunty te nie znajdują się w posiadaniu rolnika lub jego małżonka.
Wypłata nie zostanie też zawieszona w przypadku, gdy rencista zawarł związek małżeński po ustaleniu prawa do renty rolniczej, a jego małżonek jest właścicielem lub posiadaczem gruntów i działów specjalnych produkcji rolnej.
Jeżeli rencista jest całkowicie niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy rolniczej albo rolniczej choroby zawodowej, wypłata świadczenia przez okres dwóch lat od tego wypadku albo od zachorowania na tę chorobę ulega zawieszeniu tylko w połowie.
Wypłata ulega także zawieszeniu w połowie nie dłużej jednak niż przez dwa lata, jeżeli rencista pobiera okresową rentę rolniczą.
Wypłata części uzupełniającej zostaje zawieszona w jednej czwartej, jeżeli:
- rencista nie zawarł umowy z następcą i nie ma możliwości sprzedaży nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego co najmniej po cenie odpowiadającej ich oszacowaniu według przepisów o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa albo,
- trwają czynności zmierzające do wywłaszczenia tych nieruchomości, ich wykupu na cel uzasadniający wywłaszczenie albo do trwałego wyłączenia gruntów z produkcji rolniczej na podstawie odrębnych przepisów lub
- nieruchomości te są położone w strefie ochronnej lub na innym obszarze specjalnym, utworzonym na podstawie odrębnych przepisów w związku z wprowadzeniem ograniczeń w użytkowaniu gruntów rolnych albo w celach ochronnych.
UWAGA! W przypadku gdy rencista prowadzi działalność rolniczą z małżonkiem objętym ubezpieczeniem emerytalno-rentowym z mocy ustawy, wypłata nie ulega zawieszeniu. Ubezpieczeniu temu podlega z mocy ustawy rolnik, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny produkcji rolnej.
Jeśli zatem żona Pana nie ma jeszcze ustalonego prawa do emerytury lub renty, będzie Pan mógł pobierać rentę w pełnej wysokości. W przeciwnym razie wypłata części uzupełniającej ulegnie zawieszeniu na zasadach określonych wyżej.
Niniejsza porada została opublikowana w ramach zadania publicznego pn. „Nowoczesne techniki komunikacyjne w poradnictwie obywatelskim” realizowanego ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Wspierania Rozwoju Organizacji Poradniczych na lata 2022-2033.
