W listopadzie ub. roku zwróciłem się do ośrodka pomocy społecznej o przyznanie mi zasiłku celowego na zakup węgla. W latach poprzednich dwukrotnie mi ten zasiłek przyznano, ale tym razem dostałem decyzję odmowną. Ośrodek powołał się na to, że jestem właścicielem gospodarstwa rolnego, które odziedziczyłem po zmarłym bracie i doliczył mi dochód z tego gospodarstwa. Tymczasem ja żadnego dochodu z tej ziemi nie osiągam. Pobieram rentę z ZUS z tytułu częściowej niezdolności do pracy i nawet nie płacę składek na KRUS. Odwołałem się do od tej decyzji do Samorządowego Kolegium Odwoławczego, ale nic to nie dało. Teraz mogę jeszcze wnieść odwołanie do sądu administracyjnego. Czy mam szansę wygrać sprawę? Moim zdaniem doliczanie dochodu z gospodarstwa w tej sytuacji jest bezpodstawne.

Niestety, nie ma Pan szansy na wygraną. Zgodnie z art. 8 ust. 9 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej przyjmuje się, że z 1 ha przeliczeniowego uzyskuje się dochód miesięczny w wysokości 345 zł (zgodnie z § 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 lipca 2021 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej). Dochód ten ma charakter ryczałtowy i jest ustalany niezależnie od faktycznych dochodów, jakie przynosi dane gospodarstwo. Obowiązujące przepisy nie przewidują możliwości ustalenia dochodu z gospodarstwa rolnego w innej wysokości niż określona w art. 8 ust. 9 ustawy, nawet jeśli faktyczny dochód z tego tytułu nie jest uzyskiwany.

W orzecznictwie sądów administracyjnych podkreśla się jednolicie, że nie ma podstaw by przyjmować, że zastosowanie tej regulacji może być uzależnione od dodatkowych ustaleń dotyczących sytuacji osobistej i zdrowotnej właściciela gospodarstwa.  Bez względu na fakt, czy ziemia uprawiana jest bezpośrednio przez właściciela, czy nie jest uprawiana, dochód ustala się tak samo biorąc pod uwagę wielkość gospodarstwa rolnego.

M.in. w jednym z ostatnich wyroków odnoszących się do tej kwestii – z dnia 24 sierpnia 2023 r., sygn. akt: I OSK 1302/21 Naczelny Sądu Administracyjny orzekł, że art. 8 ust. 9 ustawy o pomocy społecznej zakłada swego rodzaju fikcję prawną, polegającą na obligatoryjnym nakazie przyjmowania ryczałtowego dochodu z gospodarstwa rolnego. Przeliczenia takiego dokonuje się wówczas, gdy stronie służy jakikolwiek tytuł prawny do gospodarstwa, niezależnie od tego czy dochody są osiągane, czy obiektywnie można je osiągnąć. Z punktu widzenia powołanego przepisu, bez znaczenia pozostaje więc okoliczność, czy gospodarstwo rolne jest uprawiane, czy też nie i z jakiego powodu oraz czy rzeczywiście przynosi ono dochody.

W orzecznictwie sądowym wskazuje się również na możliwość sprzedaży lub wydzierżawienia osobie trzeciej gospodarstwa, którego się nie uprawia, bądź które z jakichkolwiek przyczyn nie przynosi dochodów. Tak więc fakt, że nie osiąga Pan dochodów z odziedziczonego gospodarstwa nie ma znaczenia i w przypadku wniesienia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego, argument ten na pewno nie zostanie uwzględniony przez sąd. Zawarte w art. 8 ww. ustawy regulacje dotyczące definicji dochodu oraz określające sposób jego obliczania są normami bezwzględnie wiążącymi i organ stosujący prawo nie może – wbrew ustawie – pominąć dochodu z gospodarstwa rolnego.

Jeśli chodzi natomiast o prawo do zasiłku celowego, to zgodnie z art. 41 ustawy o pomocy społecznej, W szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe może być przyznany:

1) specjalny zasiłek celowy w wysokości nieprzekraczającej odpowiednio kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub rodziny, który nie podlega zwrotowi;

2) zasiłek okresowy, zasiłek celowy lub pomoc rzeczowa, pod warunkiem zwrotu części lub całości kwoty zasiłku lub wydatków na pomoc rzeczową.

Obecnie kryterium dochodowe w pomocy społecznej wynosi 1010 zł – w przypadku osoby samotnie gospodarującej oraz 823 zł na osobę w rodzinie.

Jak stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 13 października 2017 r., sygn. akt: I OSK 43/17 szczególnie uzasadniony przypadek uzasadniający przyznanie specjalnego zasiłku celowego ma miejsce wówczas, gdy sytuacja życiowa osoby lub rodziny, ponad wszelką wątpliwość, bez konieczności wnikliwych zabiegów interpretacyjnych istniejącego stanu rzeczy, pozwala stwierdzić, że jest nadzwyczaj drastyczna, dotkliwa w skutkach i głęboko ingerująca w plany życiowe, a wynika ze zdarzeń nienależących do zdarzeń codziennych ani nawet do zdarzeń nadzwyczajnych. Należą do nich zdarzenia występujące zupełnie okazjonalnie, wymagające wielu niefortunnych zbiegów okoliczności, wykraczające poza możliwości ludzkiej zapobiegliwości. Artykuł 41ustawy o pomocy społecznej nie może w żadnym razie prowadzić do powstania sytuacji, w której wnioskodawca uczyni z pomocy społecznej swoje stałe źródło utrzymania.

Niniejsza porada została opracowana w ramach zadania publicznego pn. „Punkt nieodpłatnej pomocy prawnej/nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w Powiecie Łomżyńskim w 2025 r.”, które jest finansowane ze środków przyznanych przez Powiat Łomżyński otrzymanych z budżetu Państwa jako dotacja celowa.

 

Skip to content