Sąd ukarał mnie za wykroczenie drogowe grzywną w wysokości 1500 zł. Jest to dla mnie spora kwota, bo obecnie nie pracuję. Już dostałem wezwanie do zapłaty należności w ciągu 30 dni. Co się stanie, jeśli nie spłacę tego w terminie? Czy mogę się ubiegać o odroczenie terminu zapłaty albo umorzenie grzywny przynajmniej w części?
Wykonanie kary grzywny orzeczonej za wykroczenie odbywa się na podstawie przepisów Kodeksu karnego wykonawczego. W myśl art. 44 § 1 k.k.w., sąd wzywa skazanego na grzywnę do jej uiszczenia w terminie 30 dni. W razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu grzywnę ściąga się w drodze egzekucji.
Odroczenie terminu zapłaty grzywny obecnie nie jest możliwe. Jednak zgodnie z art. 49 k.k.w., w sytuacji, gdyby natychmiastowe wykonanie grzywny miało pociągnąć dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki, sąd może rozłożyć grzywnę na raty na czas nieprzekraczający 1 roku, licząc od dnia wydania pierwszego postanowienia w tym zakresie. Sąd nie zrobi jednak tego z urzędu. Konieczne jest złożenie wniosku przez skazanego (w tym wypadku ukaranego) albo jego obrońcę lub pełnomocnika. Wniosek należy uzasadnić wskazując na ciężką sytuację osobistą i rodzinną, obowiązek zapewnienia bytu najbliższym, w tym małoletnim dzieciom, pozostającym pod opieką rodziców itp.
Co do możliwości umorzenia grzywny w całości lub w części, to w myśl art. 51 k.k.w. sąd może to zrobić, w całości lub części, jeżeli zaistnieją łącznie następujące przesłanki:
- skazany nie uiścił grzywny z przyczyn od niego niezależnych,
- niemożliwe lub niecelowe okazało się jej wykonanie w innej drodze, przy czym nie zarządza się egzekucji, jedynie wówczas, jeżeli z okoliczności sprawy wynika, że byłaby ona bezskuteczna,
- zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek uzasadniający umorzenie grzywny w części, a wyjątkowo – również w całości.
Z kolei art. 25 § 1 Kodeksu wykroczeń przewiduje, że jeżeli egzekucja grzywny okazała się bezskuteczna lub z okoliczności sprawy wynika, że byłaby ona bezskuteczna, sąd może zamienić grzywnę na pracę społecznie użyteczną, określając czas jej trwania. Praca społecznie użyteczna trwa najkrócej tydzień, najdłużej 2 miesiące. Sąd nie określa rodzaju pracy, lecz tylko czas jej trwania. Rodzaj pracy ustalany jest w postępowaniu wykonawczym przez kuratora.
Według § 2 tego przepisu sąd zarządza wykonanie zastępczej kary aresztu, gdy:
1) ukarany oświadczy, że nie wyraża zgody na podjęcie pracy społecznie użytecznej, na którą została zamieniona grzywna albo uchyla się od jej wykonania, lub
2) zamiana grzywny na pracę społecznie użyteczną jest niemożliwa lub niecelowa.
Zarządzając wykonanie zastępczej kary aresztu sąd przyjmuje, że jeden dzień tej kary jest równoważny grzywnie od 20 do 150 złotych. Kara ta nie może przekroczyć 30 dni aresztu. Na postanowienie w przedmiocie kar zastępczych, o których mowa wyżej, przysługuje zażalenie.
Stosownie do art. 26 k.w., nie można wymierzyć kary aresztu lub zastępczej kary aresztu, jeżeli warunki osobiste sprawcy uniemożliwiają odbycie tej kary. W grę wchodzą tu zarówno o okoliczności odnoszące się do osoby samego sprawcy, np. podeszły wiek, niepełnosprawność, zły stan zdrowia, jak też okoliczności związane z jego sytuacją rodzinną, np. koniecznością opieki nad małoletnimi dziećmi, osobą chorą i niepełnosprawną.
Od zastępczej kary aresztu lub wykonywania pracy społecznie użytecznej sprawca może być uwolniony w każdym czasie przez wpłacenie kwoty pieniężnej przypadającej jeszcze do uiszczenia. Jeżeli grzywna została uiszczona w części, karę zastępczą zmniejsza się w sposób odpowiadający stosunkowi kwoty zapłaconej w wysokości grzywny.
Niniejsza porada została opracowana w ramach zadania publicznego pn. „Punkt nieodpłatnej pomocy prawnej/nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w Powiecie Łomżyńskim w 2024 r.”, które jest finansowane ze środków przyznanych przez Powiat Łomżyński otrzymanych z budżetu Państwa jako dotacja celowa.