Otrzymałam z sądu pismo informujące ją o odrzuceniu spadku przez żonę i dzieci mojego zmarłego niedawno brata. Sąd informuje mnie, że mam 6 miesięcy na ewentualne odrzucenie spadku. Podobne pismo otrzymała nasza mama i dwoje dzieci zmarłej wcześniej siostry. Wiem, że brat miał zaciągał pożyczki, ale bratowa nie chce powiedzieć, ile tego jest. Co mogę zrobić w tej sytuacji?
Zgodnie z art. 1020 Kodeksu cywilnego, spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku. Oznacza to, że nie otrzymuje majątku zostawionego przez zmarłego, ale też nie odpowiada za pozostawione przez niego długi.
Po odrzuceniu spadku przez spadkobierców uprawnionych do spadku w pierwszej kolejności, do dziedziczenia dochodzą kolejne grupy spadkobierców wymienione w Kodeksie cywilnym.
Art. 932 § 3 k.c. przewiduje, że w braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych. Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym.
Tak więc po odrzuceniu spadku do dziedziczenia powołana jest matka Pani, Pani i dzieci siostry, która zmarła przed spadkodawcą. Jeśli nie chce Pani mieć problemów z dziedziczeniem długów po bracie, może Pani spadek odrzucić. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. W Pani przypadku ten termin biegnie od daty otrzymania pisma z sądu informującego o odrzuceniu spadku przez żonę brata i jego dzieci. Oświadczenie o odrzuceniu spadku należy złożyć przed sądem rejonowym lub notariuszem.
Jeżeli Pani odrzuci spadek w to miejsce będą powołane do dziedziczenia Pani dzieci, które oczywiście mogą też złożyć oświadczenia o odrzuceniu spadku. Jeśli one z kolei mają niepełnoletnie dzieci, będą musiały także odrzucić spadek w ich imieniu.
Może też Pani złożyć oświadczenie, że przyjmuje Pani spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Dziedziczenie z dobrodziejstwem inwentarza to sposób przyjęcia spadku, który ogranicza odpowiedzialność spadkobiercy za długi zmarłego do wysokości wartości odziedziczonego majątku. Oznacza to, że spadkobierca, który przyjął spadek w ten sposób, nie odpowiada za długi zmarłego swoim własnym majątkiem.
Jeśli nie Pani odrzuci spadku lub nie złoży oświadczenia o przyjęciu go z dobrodziejstwem inwentarza w terminie 6 miesięcy od otrzymania pisma z sądu, po będzie Pani traktowana tak jak spadkobierca dziedziczący z dobrodziejstwem inwentarza, czyli Pani odpowiedzialność za długi zmarłego brata będzie ograniczona do wartości tego co Pani po nim odziedziczy.
W celu skutecznego występowania wobec wierzycieli brata należy sporządzić wykaz inwentarza (czyli przedmiotów wchodzących w skład spadku) lub złożyć wniosek o sporządzenie spisu inwentarza przez komornika.
Wykaz inwentarza, będący dokumentem prywatnym sporządzanym przez spadkobiercę, zawiera szczegółowy opis majątku i długów w momencie otwarcia spadku. Jego wartość prawna wzrasta po złożeniu go w sądzie spadkowym lub u notariusza. Mimo to, jako dokument prywatny, może być poddany w wątpliwość przez wierzycieli.
Spis inwentarza to dokument urzędowy, przygotowywany przez komornika. Charakteryzuje się większą dokładnością i ma znaczącą moc prawną. Jest sporządzany na podstawie postanowienia sądu i precyzyjnie określa elementy składowe majątku spadkowego oraz ich wycenę.
Niniejsza porada została opracowana w ramach zadania publicznego pn. „Punkt nieodpłatnej pomocy prawnej/nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w Powiecie Łomżyńskim w 2025 r.”, które jest finansowane ze środków przyznanych przez Powiat Łomżyński otrzymanych z budżetu Państwa jako dotacja celowa.