Mojemu dziadkowi naczelnik gminy pod koniec lat 70. bezprawnie odebrał grunty rolne. W latach 90. dziadek wystąpił o stwierdzenie nieważności tej decyzji jako wydanej z rażącym naruszeniem prawa. Minister rolnictwa wydał stosowną decyzję, ale dziadek przed jej otrzymaniem zmarł. Ojciec znalazł tę decyzję kilka lat po śmierci dziadka i zwrócił się do wojewody o odszkodowanie, bo ziemia przeszła już w prywatne ręce, ale wojewoda odmówił stwierdzając, że jest już za późno na zgłaszanie roszczeń. Czy jest jeszcze jakaś szansa na uzyskanie odszkodowania? Słyszałem, że można go dochodzić na drodze sądowej.

Obecnie nie ma już, niestety, żadnych szans na uzyskanie odszkodowania. W sprawie tej musi bowiem być zastosowany uchylony w 2004 r. art. 160 Kodeksu postępowania administracyjnego.

  •  1 tego artykułu przewidywał, że stronie, która poniosła szkodę na skutek wydania decyzji z naruszeniem przepisu art. 156 § 1 albo stwierdzenia nieważności takiej decyzji, służy roszczenie o odszkodowanie za poniesioną rzeczywistą szkodę, chyba że ponosi ona winę za powstanie okoliczności wymienionych w tym przepisie.

Zgodnie z art.  156 §  1 k.p.a. organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która:

  • wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości;
  • wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa;
  • dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną albo sprawy, którą załatwiono milcząco;
  • została skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie;
  • była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały;
  • w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą;
  • zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.

Na mocy art. 160 §  roszczenie o odszkodowanie przedawniało się z upływem 3 lat od dnia, w którym prawomocna stała się ostateczna decyzja stwierdzająca nieważność lub niezgodność z prawem.

Obecnie dochodzenie tego typu roszczeń odbywa się na podstawie art. 417 § 1 Kodeksu cywilnego, który przewiduje, że za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego, lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.

Zgodnie z art. 417 § 2 k.c., jeżeli wykonywanie zadań z zakresu władzy publicznej zlecono na podstawie porozumienia jednostce samorządu terytorialnego albo innej osobie prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi ich wykonawca oraz zlecająca je jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb Państwa. Dochodzenie tego odszkodowania następuje przed sądem powszechnym.

Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać, z uwagi na treść art. 417[1] § 2 k.c., po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.

Jednak do spraw, w których wadliwa decyzja zapadła przed 1 września 2004 r., tj. przed wejściem w życie ustawy nowelizującej k.p.a., stosuje się uchylony art. 160. Tak wynika z art. 5 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw. Zgodnie z tym przepisem, do zdarzeń i stanów prawnych powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepis art. 160 k.p.a.

Dodać należy, że ani jednak art. 417 k.c. ani 417[1] k.c. nie wskazuje żadnego terminu przedawnienia, jak wcześniej czynił to art. 160 k.p.a. Skoro zatem brak jest przepisu, który określałby termin przedawnienia roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie organu administracji w tym wydanie ostatecznej decyzji administracyjnej, w konsekwencji należy stosować tzw. ogólne terminy przedawnienia  roszczeń, wskazane w art. 442[1] k.c. W myśl tego przepisu roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednak termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

 

Skip to content