Pobieram emeryturę, wcześniej była to renta. Wysokość świadczenia mam wyliczoną przede wszystkim na podstawie kapitału początkowego, bo po wejściu w życie reformy emerytalnej, pracowałem tylko 2 lata. Przy ustalaniu kapitału początkowego ZUS nie uwzględnił mi dwóch lat odbywania zasadniczej służby wojskowej. Czy słusznie?
Zgodnie z art. 173 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy tj. 1 stycznia 1999 r., opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Art. 174 tej ustawy przewiduje, przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:
1) okresy składkowe,
2) okresy nieskładkowe, w tym: przypadające przed dniem nabycia prawa do emerytury lub renty okresy urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego udzielonego na podstawie przepisów w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących opiekujących się małymi dziećmi, innych udzielonych w tym celu urlopów bezpłatnych oraz okresy niewykonywania pracy – z powodu opieki nad dzieckiem:
3) okresy nieskładkowe, w tym okresy pobierania:
- a) wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wypłaconego na podstawie przepisów Kodeksu pracy,
- b) zasiłków z ubezpieczenia społecznego: chorobowego lub opiekuńczego,
- c) świadczenia rehabilitacyjnego,
- d) świadczeń wymienionych w lit. b i c po ustaniu obowiązku ubezpieczenia;
2) okresy nieskładkowe, w tym pobierania renty chorobowej po ustaniu zatrudnienia w wymiarze czasu pracy nie niższym niż połowa obowiązującego w danym zawodzie lub po ustaniu obowiązku ubezpieczenia społecznego z innego tytułu;
3) okresy niewykonywania pracy po ustaniu zatrudnienia, jeżeli za te okresy, na podstawie przepisów Kodeksu pracy, zostało wypłacone odszkodowanie;
4) przypadające przed dniem nabycia prawa do emerytury lub renty okresy opieki pielęgnacyjnej nad inwalidą wojennym zaliczonym do I grupy inwalidów lub uznanym za całkowicie niezdolnego do pracy oraz do samodzielnej egzystencji, sprawowanej przez członka jego rodziny w wieku powyżej 16 lat, który w okresie sprawowania opieki nie osiągnął przychodu przekraczającego miesięcznie połowę najniższego wynagrodzenia;
5) przypadające przed dniem nabycia prawa do emerytury lub renty okresy niewykonywania pracy, w granicach do 6 lat, spowodowane koniecznością opieki nad innym niż dziecko członkiem rodziny zaliczonym do I grupy inwalidów lub uznanym za całkowicie niezdolnego do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo uznanym za osobę niepełnosprawną w stopniu znacznym, sprawowanej przez członka jego rodziny w wieku powyżej 16 lat, który w okresie sprawowania opieki nie osiągnął przychodu przekraczającego miesięcznie połowę najniższego wynagrodzenia;
6) urlopu bezpłatnego oraz przerw w zatrudnieniu w razie nieudzielenia urlopu bezpłatnego małżonkom pracowników skierowanych do pracy w przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy Organizacji Narodów Zjednoczonych i w innych misjach specjalnych za granicą, w instytutach, ośrodkach informacji i kultury za granicą;
7) nauki w szkole wyższej na jednym kierunku, pod warunkiem ukończenia tej nauki, w wymiarze określonym w programie studiów;
8) studiów doktoranckich i aspirantury naukowej w wymiarze określonym w decyzji o ich utworzeniu;
9) asystenckich studiów przygotowawczych;
10) dokształcania zawodowego lekarzy w klinikach akademii medycznych i oddziałach instytutów naukowych w charakterze wolontariusza – w granicach do 1 roku;
11) pobierania zasiłku przedemerytalnego i świadczenia przedemerytalnego;
12) udokumentowanej niezdolności do pracy, za które wypłacone zostały z Funduszu Pracy: zasiłki dla bezrobotnych, zasiłki szkoleniowe lub stypendia;
13) udokumentowanego okresu odbytego stażu uczniowskiego.
Okresy zasadniczej służby wojskowej pełnionej przed 1999 r. są traktowane jako okresy składkowe, mimo że nie były za nie opłacane składki na ubezpieczenia społeczne Wynika to z art. 6 ust. 4 ww. ustawy który przewiduje, że za okres składkowy uznaje się czynną służbę wojskową w Wojsku Polskim lub okresy jej równorzędne albo okresy zastępczych form tej służby. Zasadnicza służba wojskowa stanowi jedną z form czynnej służby wojskowej, a zatem okres jej odbywania jest uwzględniany przy ustalaniu prawa do emerytury oraz obliczaniu jej wysokości. Okres ten, jako okres składkowy, wpływa również na wysokość kapitału początkowego. Zgodnie bowiem z art. 174 ust. 2 pkt 1) ww. ustawy, przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy okresy składkowe.
Kwota kapitału początkowego zależy od:
- wymiaru udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 r.,
- podstawy wymiaru,
- współczynnika p, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej.
Za każdy rok (z uwzględnieniem pełnych miesięcy) okresów składkowych, w tym zasadniczej służby wojskowej, liczy się po 1,3% podstawy wymiaru.
Okres zasadniczej służby wojskowej przed 1999 r. nie jest natomiast uwzględniany przy ustaleniu podstawy wymiaru kapitału początkowego. Tu bowiem decyduje osiągane przed 1999 r. wynagrodzenie (dochód), które stanowiło podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Ze względu na to, że składka w okresie zasadniczej służby wojskowej odbywanej przed 1999 r. nie była odprowadzana, przyjmowana do obliczenia kapitału początkowego podstawa wymiaru składki wynosi 0 zł i nie ma wpływu na wysokość podstawy wymiaru tego kapitału.
Zgodnie z art. 174 ust. 3 w związku z art. 15 ww. ustawy, podstawę wymiaru kapitału początkowego stanowi przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z okresu przypadającego przed dniem 1 stycznia 1999 r. Na wniosek ubezpieczonego za podstawę wymiaru kapitału początkowego można również przyjąć przeciętną podstawę wymiaru tych składek w okresie 20 lat kalendarzowych, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu przed dniem 1 stycznia 1999 r.
Zgodnie z art. 17 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, w przypadku osób, które mają krótszy niż 10-letni okres podlegania ubezpieczeniu społecznemu przed 1999 r. z powodu pełnienia służby wojskowej, do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjmuje się podstawę wymiaru składek za okres faktycznego podlegania ubezpieczeniu, krótszego niż 10 lat.
Niniejsza porada została opracowana w ramach zadania publicznego pn. „Punkt nieodpłatnej pomocy prawnej/nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w Powiecie Łomżyńskim w 2023 r.”, które jest finansowane ze środków przyznanych przez Powiat Łomżyński otrzymanych z budżetu Państwa jako dotacja celowa.