Pracowałem 3 miesiące jako ochroniarz. Pracodawca obiecywał mi podpisanie umowy o pracę, ale ostatecznie tego nie zrobił. Za 2 miesiące wypłacił mi wynagrodzenie, a za ostatni miesiąc – już nie. Czy mam szansę odzyskać te pieniądze, jeśli ostatecznie umowa o pracę nie została podpisana?
Umowa o pracę powinna określać strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, w szczególności:
1) rodzaj pracy;
2) miejsce wykonywania pracy;
3) wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia;
4) wymiar czasu pracy;
5) termin rozpoczęcia pracy.
Zgodnie z art. 29 § 2 Kodeksu pracy, umowę o pracę zawiera się na piśmie. Jeżeli umowa o pracę nie została zawarta z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca przed dopuszczeniem pracownika do pracy potwierdza pracownikowi na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków.
Nie potwierdzenie na piśmie w ustalonym terminie treści i rodzaju zawartej z pracownikiem umowy o pracę stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika, zagrożone zgodnie z art. 281 § 1 pkt 2 k.p. karą grzywny w wysokości od 1000 zł do 30 000 zł.
Art. 22 k.p. stanowi, że przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Jeżeli zatem wykonywanie pracy posiada wyżej wymienione cechy stosunku pracy, a pracodawca odmówił zawarcia umowy na piśmie, pracownik może złożyć skargę do Okręgowego Inspektoratu Pracy właściwego ze względu na siedzibę pracodawcy.
Sformułowany w art. 29 § 2 k.p. obowiązek zawarcia umowy o pracę na piśmie nie oznacza, że niezachowanie tej formy skutkuje nieważnością umowy. Forma pisemna umowy o pracę jest wyłącznie formą dla celów dowodowych. Umowa o pracę zawarta w formie ustnej jest zatem skuteczna, jeżeli pracownik został dopuszczony do pracy.
Jak wynika m.in. z wyroku Sądu Najwyższego z 4 listopada 2009 r., sygn. akt: I PK 105/09 sam fakt, że pracodawca dopuścił pracownika do pracy, a ten ją świadczył znaczy, że pomiędzy stronami doszło do zawarcia umowy o pracę.
W przypadku zawarcia umowy o pracę poprzez dopuszczenie pracownika do pracy datą nawiązania stosunku pracy będzie data, w której pracodawca dopuścił pracownika do pracy, a w której pracownik faktycznie rozpoczął wykonywanie swoich obowiązków (za wiedzą i zgodą pracodawcy).
W sytuacji braku potwierdzenia na piśmie zawarcia umowy o pracę, pracownikowi przysługuje roszczenie o ustalenie nawiązania stosunku pracy. Pozew taki może na rzecz pracownika wnieść również Inspektor Pracy. O tym, czy umowa o pracę rzeczywiście została zawarta rozstrzyga sąd pracy, przy czym każda ze stron może udowadniać fakt zawarcia umowy dostępnymi jej środkami dowodowymi. Mogą to być np. zeznania osób, które widziały, że pracownik świadczył pracę. W tym samym pozwie można też domagać się wypłaty zaległego wynagrodzenia. Pozew należy wnieść do sądu rejonowego (wydziału pracy i ubezpieczeń społecznych. Właściwy miejscowo jest sąd w miejscu siedziby pozwanego pracodawcy, bądź sąd w miejscu, gdzie praca jest, była lub miała być wykonywana.