Synowa wniosła sprawę o rozwód. Chce, aby nasz 5-letni wnuczek mieszkał z nią. Czy syn będzie się mógł z nim widywać? Syn jest na rencie, ma orzeczoną całkowitą niezdolność do pracy. Czy to może być powodem pozbawienia władzy rodzicielskiej? Synowa żąda, aby syn podpisał jej jakieś porozumienie do przedłożenia sądowi. Obawiam się, czy sobie tym nie zaszkodzi. Czy syn musi się na to zgodzić?
Prawdopodobnie żądanie synowej dotyczy porozumienia o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Jego podpisanie nie powinno w żaden sposób zaszkodzić synowi. Chodzi o to, aby rodzice dziecka sami doszli do porozumienia w sprawie opieki nad dzieckiem. Jeśli tego nie zrobią, zadecyduje sąd. Z całą pewnością syn będzie mógł widywać się z dzieckiem na zasadach ustalonych w porozumieniu albo zgodnie z orzeczeniem sądu.
Zgodnie z art. 58 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sąd uwzględnia pisemne porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka.
W braku takiego porozumienia sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia. Na zgodny wniosek stron sąd nie orzeka o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem.
Rodzice mogą zatem zawrzeć porozumienie w sprawie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywania kontaktów z dzieckiem, a sąd je uwzględni, jeżeli uzna, że jest ono zgodne z dobrem dziecka. Plan porozumienia powinien stanowić załącznik do pozwu o rozwód lub odpowiedzi na pozew. Porozumienie może być przedstawione sądowi również w późniejszym okresie wraz z modyfikacją żądania w zakresie orzeczenia o powierzeniu wykonywania władzy rodzicielskiej lub może być wynikiem rozmów między stronami, do których dochodzi w trakcie trwania postępowania rozwodowego.
W treści porozumienia należy dokładnie oznaczyć strony, między którymi porozumienie zostaje zawarte, a także małoletniego, którego dotyczy. Ma ono dotyczyć wykonywania władzy rodzicielskiej, kontaktów z małoletnim i kwestii alimentów. Określając kontakty z dzieckiem, należy wziąć pod uwagę dni powszednia, weekendy, święta i imprezy okolicznościowe, a także wakacje i ferie. Porozumienie powinno określać sposób rozpoczęcia oraz zakończenia kontaktów. Wskazać należy osobę zobowiązaną do wydania i odbioru dziecka, a także miejsce rozpoczęcia i zakończenia kontaktu. Porozumienie powinno odnosić się do kwestii edukacji, zdrowia oraz bezpieczeństwa małoletniego.
Ustawodawca nie określił formy, ani minimalnej treści porozumienia. Z całą pewnością powinno uwzględniać wiek dziecka, jego właściwości i warunki osobiste, a także jego rozsądne życzenia. Ustalając treść porozumienia, należy mieć również na uwadze sytuację rodziców małoletniego: ich warunki osobiste, właściwości, a także możliwości majątkowe i zarobkowe. Porozumienie powinno być możliwie szczegółowe.
Jeżeli sąd uzna, że porozumienie jest niewystarczające, może wyznaczyć stronom dodatkowy termin do jego uzupełnienia, wskazując, jakie kwestie strony powinny dopracować.
Jeśli zaś chodzi o władzę rodzicielską, to fakt, że syn ma orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy i utrzymuje się z renty, nie może być przyczyną pozbawienia, czy nawet ograniczenia tej władzy. Zgodnie z art. 111 § 1 k.r.o. sąd pozbawia rodziców władzy rodzicielskiej tylko wówczas, jeżeli władza ta nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka, sąd opiekuńczy pozbawi rodziców władzy rodzicielskiej. Pozbawienie władzy rodzicielskiej może być orzeczone także w stosunku do jednego z rodziców.
