Jesteśmy z mężem od roku w separacji orzeczonej przez sąd. Mamy dwoje dzieci, które mieszkają ze mną. Mąż na podstawie wyroku płaci alimenty w kwocie 600 i 450 zł. Sposób utrzymywania kontaktów z dziećmi ustaliliśmy w ugodzie zawartej przed mediatorem. Przewiduje ona, że ojciec ma prawo spędzać co drugi weekend z dziećmi. Mąż ma też prawo zabrać je na tydzień ferii zimowych i 3 tygodnie wakacji. Problem w tym, że mąż zabiera dzieci do siebie najwyżej raz w miesiącu, a całe ferie spędziły w domu. One bardzo to przeżywają, że ojciec ogranicza kontakty. Dla mnie to też jest uciążliwe, bo ja muszę ponosić koszty utrzymania dzieci w tych okresach kiedy powinny przebywać u niego. Czy mogę męża jakoś zmusić do wywiązywania się z ugody?
Może Pani skorzystać z możliwości przewidzianej w art. 598[15] Kodeksu postępowania cywilnego. W myśl § 1 tego przepisu, jeżeli osoba, pod której pieczą dziecko pozostaje, nie wykonuje albo niewłaściwie wykonuje obowiązki wynikające z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy, uwzględniając sytuację majątkową tej osoby, zagrozi jej nakazaniem zapłaty na rzecz osoby uprawnionej do kontaktu z dzieckiem oznaczonej sumy pieniężnej za każde naruszenie obowiązku. Ten zapis ma zastosowanie wówczas, gdy osoba (najczęściej matka), z którą dziecko zamieszkuje, utrudnia drugiemu z rodziców kontakty z nim.
Natomiast § 2 stanowi, że jeżeli osoba uprawniona do kontaktu z dzieckiem albo osoba, której tego kontaktu zakazano, narusza obowiązki wynikające z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy zagrozi tej osobie nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej na rzecz osoby, pod której pieczą dziecko pozostaje, stosując odpowiednio przepis § 1.
Z kolei zgodnie z art. 598[16] Kodeksu postępowania cywilnego, jeżeli osoba, której sąd opiekuńczy zagroził nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej, nie wypełnia nadal swego obowiązku, sąd opiekuńczy nakazuje jej zapłatę należnej sumy pieniężnej, ustalając jej wysokość stosownie do liczby naruszeń.
Postępowanie jest więc dwuetapowe – w pierwszej kolejności sąd zagrozi uczestnikowi nałożeniem kary pieniężnej w przypadku braku zastosowania się do polecenia sądu. Następnie, w przypadku dalszego niestosowania się – sąd nałoży określoną karę pieniężną.
Prawomocne orzeczenie sądu nakazujące dłużnikowi zapłatę sumy pieniężnej na rzecz wierzyciela stanowi tytuł wykonawczy bez potrzeby nadawania mu klauzuli wykonalności. Można z nim od razu iść do komornika.
Wniosek o zagrożenie zapłatą sumy pieniężnej za niewykonanie obowiązków wynikających z orzeczenia w przedmiocie kontaktów z dzieckiem należy złożyć do sadu rejonowego miejsca zamieszkania dzieci. Wniosek nie podlega opłacie.
Do wniosku należy dołączyć odpis wykonalnego orzeczenia albo wykonalnej ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem. Wniosek powinien zawierać informację o niewykonaniu obowiązku bądź wykonaniu w sposób niezgodny z treścią tytułu wykonawczego, a także żądanie, aby sąd zagroził zobowiązanemu nakazaniem zapłaty sumy pieniężnej na rzecz uprawnionego za każde naruszenie obowiązku. Nie ma granicy wysokości kwoty przyznanej osobie uprawnionej. Kryterium, według którego jej wysokość jest ustalana, stanowi sytuacja majątkowa osoby zobowiązanej.
Jak stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z 13 kwietnia 2022 r., sygn. akt: III CZP 76/22, sąd opiekuńczy może zagrozić osobie uprawnionej do kontaktów z dzieckiem nakazaniem zapłaty określonej sumy pieniężnej na rzecz osoby, pod której pieczą dziecko pozostaje za ich niezrealizowanie także wtedy, gdy w ugodzie użyto określenia, że uprawniony ma prawo do kontaktów z dzieckiem, a pominięto będący odpowiednikiem prawa obowiązek realizowania uzgodnionych kontaktów.
Zgodnie bowiem z treścią art. 113 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów. Kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej.
Niniejsza porada została opracowana w ramach zadania publicznego pn. „Punkt nieodpłatnej pomocy prawnej/nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w Powiecie Łomżyńskim w 2023 r.”, które jest finansowane ze środków przyznanych przez Powiat Łomżyński otrzymanych z budżetu Państwa jako dotacja celowa.