Ojciec od lat nadużywa alkoholu i zaciąga długi. Mama się z nim rozwiodło i wychowywała mnie i siostrę sama. Ojciec nawet nie płacił alimentów. Nie chciałabym spłacać jego długów, kiedy umrze. Jak mogę się przed tym zabezpieczyć?

Sposobem na uniknięcie spłacania długów pozostawionych przez ojca jest odrzucenie spadku po jego śmierci. Zgodnie z art. 1012 Kodeksu cywilnego, spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić. Art. 1015 k.c. przewiduje, że oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. W przypadku członków bliskiej rodziny najczęściej jest to data śmierci spadkodawcy. Do zachowania powyższego terminu wystarcza złożenie przed jego upływem wniosku do sądu o odebranie oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku. Oświadczenie składa się przed sądem lub notariuszem.

Brak oświadczenia spadkobiercy w ww. terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza, co oznacza, że spadkodawca jest odpowiedzialny za długi pozostawione przez spadkodawcę tylko do wysokości majątku, jaki po nim odziedziczył.

Spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku. W takim przypadku do dziedziczenia są uprawnieni są jego zstępni. Gdyby  w chwili śmierci matki miała Pani  swoje małoletnie dzieci, musiałaby Pani odrzucić spadek w ich imieniu. Obecnie jest to możliwe bez potrzeby uzyskiwania zgody sądu, jeżeli spełnione są następujące wymogi:

1) dziecko jest powołane do dziedziczenia, ponieważ jego rodzic odrzucił spadek;

2) odrzucenie spadku w imieniu dziecka dokonywane jest przez rodzica, któremu przysługuje władza rodzicielska;

3) drugi z rodziców, któremu przysługuje władza rodzicielska wyraża zgodę na odrzucenie spadku lub odrzucenie dokonywane jest wspólnie przez oboje rodziców;

4) spadek odrzuca uprawnione do tego spadku rodzeństwo dziecka.

Jeśli powyższe warunki nie będą spełnione, trzeba uzyskać zezwolenie sądu na odrzucenie spadku. Zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka lub osoby pozostającej pod opieką w postaci prostego przyjęcia lub odrzucenia spadku, w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, wydaje sąd spadku.

Innym sposobem na uniknięcie dziedziczenia długów jest zawarcie przez Panią z ojcem umowy o zrzeczenie się dziedziczenia. Stosownie do art.  1048 k.c. spadkobierca ustawowy może przez umowę z przyszłym spadkodawcą zrzec się dziedziczenia po nim. Umowa taka powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Niezachowanie formy szczególnej aktu notarialnego powoduje nieważność czynności prawnej. Jednostronne oświadczenie spadkobiercy o zrzeczeniu się dziedziczenia nie ma więc znaczenia prawnego. Zrzeczenie się dziedziczenia obejmuje również zstępnych zrzekającego się, chyba że umówiono się inaczej.

Zrzekający się oraz jego zstępni, których obejmuje zrzeczenie się dziedziczenia, zostają wyłączeni od dziedziczenia, tak jakby nie dożyli otwarcia spadku. Zrzeczenie się dziedziczenia może być uchylone przez umowę między tym, kto zrzekł się dziedziczenia, a tym, po kim się dziedziczenia zrzeczono. Umowa taka  powinna być również zawarta w formie aktu notarialnego.

Niniejsza porada została opracowana w ramach zadania publicznego pn. „Punkt nieodpłatnej pomocy prawnej/nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w Powiecie Łomżyńskim w 2024 r.”, które jest finansowane ze środków przyznanych przez Powiat Łomżyński otrzymanych z budżetu Państwa jako dotacja celowa.

 

Skip to content