Mój mąż wniósł sprawę do sądu o nabycie spadku po bracie na podstawie sporządzonego testamentu. Krótko potem zmarł. Sąd zwrócił się do mnie z pytaniem, czy mieliśmy dzieci. Podałam dane i adresy zamieszkania naszych dwóch córek. Teraz dostałam z sądu postanowienie o zawieszeniu postępowania. Czy nie powinno się ono dalej toczyć z udziałem córek i moim jako spadkobierczyń męża?
Sąd był w tej sytuacji zobowiązany zawiesić postępowanie. Zgodnie bowiem z art. 174. § 1 pkt 1) Kodeksu postępowania cywilnego, sąd zawiesza postępowanie z urzędu w razie śmierci strony lub jej przedstawiciela ustawowego, utraty przez nich zdolności procesowej, utraty przez stronę zdolności sądowej lub utraty przez przedstawiciela ustawowego charakteru takiego przedstawiciela.
M.in. w postanowieniu z 22 czerwca 2022 r., sygn. akt: II CSKP 1392/22 Sąd Najwyższy stwierdził, że w świetle art. 174 § 1 pkt 1) k.p.c. sąd w razie śmierci strony (uczestnika postępowania w postępowaniu nieprocesowym) zawiesza z urzędu postępowanie w sprawie. Powyższe uregulowanie wyklucza możliwość prowadzenia postępowania z udziałem osoby zmarłej, jako strony (uczestnika postępowania). Prawidłowe ukształtowanie strony podmiotowej postępowania sądowego należy bowiem do podstawowych wymogów procesowych. Istotną rolę odgrywają w tym zakresie przepisy regulujące zdolność sądową i zdolność procesową. Artykuł 64 § 1 k.p.c. stanowi, że zdolność sądową mają osoby fizyczne i prawne. Zdolności sądowej nie ma zatem osoba zmarła.
Zawieszenie postępowania ma skutek od chwili zdarzeń, które je spowodowały, tj. od chwili śmierci strony. Zaniechanie zawieszenia postępowania i jego kontynuowanie po utracie zdolności sądowej przez stronę, bez wstąpienia w jej miejsce następców prawnych, powoduje nieważność postępowania na podstawie wskazanej w art. 379 pkt 2 k.p.c. W myśl tego przepisu, nieważność postępowania zachodzi, jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany;
Art. 180 § 1 pkt 1) k.p.c. stanowi, że sąd podejmuje z urzędu postępowanie zawieszone na podstawie art. 174 § 1 pkt 1) chwilą zgłoszenia się lub wskazania następców prawnych zmarłego albo z chwilą ustanowienia we właściwej drodze kuratora spadku.
Uprawnienie do udziału w postępowaniu sądowym wytoczonym przez stronę, która zmarła, powinno być wykazane notarialnym poświadczeniem dziedziczenia lub postanowieniem sądu stwierdzającym nabycie spadku w odniesieniu do obowiązku udowodnienia nabycia prawa materialnego lub zobowiązania po spadkodawcy.
Tak więc dopiero, gdy Pani i córki uzyskacie postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku lub gdy prawa do spadku po mężu zostaną poświadczone w akcie dziedziczenia, sąd będzie mógł podjąć zawieszone postępowanie.
Niniejsza porada została opracowana w ramach zadania publicznego pn. „Punkt nieodpłatnej pomocy prawnej/nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w Powiecie Łomżyńskim w 2023 r.”, które jest finansowane ze środków przyznanych przez Powiat Łomżyński otrzymanych z budżetu Państwa jako dotacja celowa.