Pobieram rentę rodzinną po zmarłym mężu. Mieszkam z mamą, której stan zdrowia ostatnio bardzo się pogorszył. Ma przyznany znaczny stopień niepełnosprawności. Słyszałam, że w takiej sytuacji opiekunowi osoby niepełnosprawnej przysługuje świadczenie pielęgnacyjne. Zwróciłam się do ośrodka pomocy społecznej z pytaniem, czy mogę się ubiegać o to świadczenie w związku z opieką nad mamą. Powiedziano, że nie zostanie mi ono przyznane, ponieważ pobieram rentę.
Udzielona Pani informacja nie zgodna z obowiązującymi przepisami. W myśl art. 17 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje:
1) matce albo ojcu,
2) opiekunowi faktycznemu dziecka,
3) osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną w rozumieniu ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej,
4) innym osobom, na których zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Świadczenie pielęgnacyjne może być przyznane tym osobom tylko wtedy, jeżeli nie podejmują one lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.
Wprawdzie zgodnie z ust. 1 b tego artykułu, świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała nie później niż do ukończenia 18. roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25. roku życia, ale przepis ten został uznany za niezgodny z Konstytucją wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r. sygn. akt K 38/13 i przestał obowiązywać z dniem 23 października 2014 r. Tak więc obecnie jest możliwe uzyskanie świadczenia pielęgnacyjnego niezależnie od wieku, w którym powstała niepełnosprawność.
Art. 17 ust. 5 ww. ustawy przewiduje, że świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje m.in. wówczas, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w ustawie z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym, lub świadczenia pieniężnego przyznanego na zasadach określonych w ustawie z dnia 8 lutego 2023 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia.
Jak wynika z treści tego przepisu, pobieranie renty rodzinnej po zmarłym małżonku tylko wówczas wyklucza przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego, jeżeli renta ta została przyznana w zbiegu z innym świadczeniem emerytalno-rentowym. W Pani przypadku zbieg nie występuje, a więc może Pani starać się o świadczenie pielęgnacyjne w związku z opieką nad matką.
Potwierdza to orzecznictwo sądów administracyjnych m.in. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 23 lutego 2023 r., sygn. akt: IV SA/Po 56/23, w którym WSA stwierdził, że sama okoliczność pobierania renty rodzinnej nie stanowi przeszkody do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego, jeżeli spełnione są pozostałe ustawowe warunki przyznania tego świadczenia. Renta rodzinna nie została ujęta w definicji “renty” zawartej w przepisie art. 3 pkt 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych i brak jest podstaw do uznania, że można ją przypisać do zbioru objętego pojęciem “renta” z art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a powołanej ustawy. Skoro skarżącej przysługuje uprawnienie do renty rodzinnej bez zbiegu z innym świadczeniem emerytalno-rentowym, to nie ma przeszkód do wydania decyzji przyznającej świadczenie pielęgnacyjne.
W razie wydania decyzji odmawiającej prawa do świadczenia, będzie Pani przysługiwać odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego, a następnie skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.
