Rodzice 5 lat temu przekazali mi w darowiźnie działkę z domem mieszkalnym i budynkami gospodarczymi. Mają ustanowioną służebność mieszkania i użytkowania działki. Oni mieszkają na dole, ja z żoną na górze. Niestety, dochodzi coraz częściej do konfliktów między nami, zwłaszcza na tle planowanego remontu i rozbudowy domu, na co rodzice się nie zgadzają. Ostatnio zaczęli mnie straszyć, że wniosą sprawę do sądu i odbiorą mi darowiznę. Czy jest to rzeczywiście możliwe? Jak mogę się przed tym bronić?
Przede wszystkim należy wyjaśnić, że rodzice nie są już właścicielami nieruchomości, a w związku z tym nie są uprawnieni do podejmowania jakichkolwiek decyzji odnośnie remontu, czy rozbudowy domu. Konflikt na tym tle nie może stanowić podstawy do odwołania darowizny.
Zgodnie z art. 898 § 1 Kodeksu cywilnego, darczyńca może odwołać darowiznę wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. Kodeks cywilny nie zawiera definicji rażącej niewdzięczności, ale w orzecznictwie przyjmuje się, że jest to świadome zachowanie obdarowanego, skierowane przeciwko darczyńcy w nieprzyjaznym zamiarze, cechujące się znacznym nasileniem złej woli i zmierzające do wyrządzenia darczyńcy krzywdy lub szkody majątkowej. Rażąca niewdzięczność ma miejsce zwłaszcza wówczas, gdy obdarowany dopuszcza się w stosunku do darczyńcy przestępstwa skierowanego przeciwko jego życiu, nietykalności cielesnej, zdrowiu fizycznemu lub psychicznemu, czci i godności osobistej i zawodowej oraz przeciwko jego mieniu.
Jak wynika z orzecznictwa sądów różnych instancji, konflikt między obdarowanym, a darczyńcą nie może stanowić podstawy odwołania darowizny, zwłaszcza, jeżeli do jego powstania przyczynił się głównie darczyńca. Jak stwierdził Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z 19 marca 2019 r., sygn. akt: I ACa 732/18, nie każdy spór i nie każdy objaw zachowania sprzecznego z wolą darczyńcy uzasadnia twierdzenie o dopuszczeniu się przez obdarowanego rażącej niewdzięczności. Wskazuje się, że odwołanie darowizny uzasadnia takie zachowanie obdarowanego, które cechuje się znacznym nasileniem złej woli. Wśród przykładów czynów świadczących o rażącej niewdzięczności obdarowanego wymienia się odmówienie pomocy w chorobie, odmowę pomocy osobom starszym, rozpowszechnianie uwłaczających informacji o darczyńcy, pobicia czy ciężkie znieważenia.
Z kolei Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku 21 grudnia 2018 r., sygn. akt: V ACa 1421/17 orzekł, że ustalenie niewdzięczności po stronie obdarowanego wymaga analizy motywów określonego zachowania wobec darczyńcy, m.in. ustalenia, czy nie były ono spowodowane lub wręcz sprowokowane przez darczyńcę. Zachowaniu obdarowanego względem darczyńcy nie można przypisać cech rażącej niewdzięczności, jeśli źródłem konfliktów i awantur między stronami były nie tylko naganne zachowania obdarowanego i jego najbliższej rodziny, ale również działanie darczyńcy.
Odwołanie darowizny następuje przez złożenie obdarowanemu oświadczenia na piśmie. Powinno ono zwierać uzasadnienie i wezwanie do przeniesienia w wyznaczonym terminie własności z powrotem na darczyńcę. Dopiero, gdy obdarowany tego nie zrobi, możliwe jest skierowanie sprawy na drogę sądową. Sądy bardzo wnikliwie badają podawane przez darczyńców przyczyny odwołania darowizny i w wielu przypadkach oddalają pozwy. W tym przypadku uwzględnienie roszczenia rodziców wydaje się niemożliwe.
Podstawy odwołania darowizny
