Jestem rozwiedziony. Synowie zostali z żoną. Płacę na nich alimenty w wysokości 850 zł miesięcznie. Starszy syn skończył technikum. Czy w związku z tym mogę przestać na niego płacić alimenty? Syn podobno ma zamiar iść na studia, ale uważam, że może podjąć pracę i studiować zaocznie.
Przede wszystkim ojciec dziecka nie może sam zaprzestać płacenia alimentów. Musi zwrócić się do sądu o ustalenie, że obowiązek alimentacyjny wygasł.
Zgodnie z art. 133 par. 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Tak więc obowiązek alimentacyjny ustaje dopiero wtedy gdy jest ono w stanie utrzymać się samodzielnie. Nie jest on związany z wiekiem, ani z osiągnięciem określonego stopnia podstawowego lub średniego wykształcenia. Jedyną okolicznością, od której zależy trwanie bądź ustanie tego obowiązku, jest to, czy dziecko może utrzymać się samodzielnie, przy czym przyjmuje się, że nie można tego oczekiwać od dziecka małoletniego. Z tej przyczyny w odniesieniu do dzieci, które osiągnęły pełnoletność, brać należy pod uwagę to, czy wykazują chęć dalszej nauki oraz czy osobiste zdolności i cechy charakteru pozwalają na rzeczywiste kontynuowanie nauki.
W orzecznictwie utrwalone jest stanowisko, zgodnie z którym rodzice mają obowiązek zapewnienia dziecku wykształcenia stosownie do jego możliwości i uzdolnień. Jak stwierdził m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z 24 marca 2000 r., sygn. akt: I CKN 1538/99, dziecko, które osiągnęło nie tylko pełnoletność, ale zdobyło także wykształcenie umożliwiające podjęcie pracy zawodowej, pozwalającej na samodzielne utrzymanie, nie traci uprawnień do alimentów, jeżeli np. chce kontynuować naukę i zamiar ten znajduje uzasadnienie w dotychczas osiąganych wynikach. Jeżeli dorosłe dziecko ma wyuczony zawód i możliwości pracy oraz chce kontynuować naukę, rodzice obowiązani są łożyć na jego utrzymanie w miarę swoich materialnych możliwości.
Art. 133 par. 3 k.r.o. przewiduje, że rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się. Może Pan zatem wnieść pozew o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego uzasadniając swoje roszczenie tym, że syn zdobył wykształcenie pozwalające mu na samodzielne utrzymanie się. Warto połączyć ten pozew z roszczeniem ewentualnym o obniżenie alimentów, gdyby sąd uznał, że obowiązek alimantacyjny jednak nie wygasł.
Możliwe jest też powództwo o zmianę orzeczenia w przedmiocie obowiązku alimentacyjnego na podstawie art. 138 k.r.o. Zgodnie z tym przepisem, w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Zmiana ta najczęściej polega na zmianie zakresu usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, możliwości majątkowych i zarobkowych zobowiązanego, tj. okoliczności istotnych z punktu widzenia ustawowych przesłanek obowiązku alimentacyjnego i jego zakresu. Dla oceny zasadności roszczenia pozwu, podstawowe znaczenie ma wykazanie zmiany stosunków w sytuacji majątkowej stron, jaka zaszła od daty ostatniego orzeczenia alimentacyjnego.
W każdym jednak przypadku konieczne jest wydanie przez sąd stosownego orzeczenia – albo o wygaśnięciu obowiązku alimentacyjnego albo o obniżeniu alimentów ze względu np. na pogorszenia Pana sytuacji finansowej, zdrowotnej itp.
Niniejsza porada została opracowana w ramach zadania publicznego pn. „Punkt nieodpłatnej pomocy prawnej/nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w Powiecie Łomżyńskim w 2023 r.”, które jest finansowane ze środków przyznanych przez Powiat Łomżyński otrzymanych z budżetu Państwa jako dotacja celowa.