Twoje, moje, nasze
Znaczna część problemów zgłaszanych w prowadzonym przez nas Punkcie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego dotyczy kwestii rozliczeń majątkowych między małżonkami. Nie są one istotne, dopóki w związku panuje zgoda, a decyzje podejmowane są wspólnie. Znaczenia nabierają wówczas, gdy w grę wchodzi podział majątku wspólnego będący następstwem rozwodu lub sądownie orzeczonej separacji.
Wspólność majątkowa
Najczęściej występującą formą stosunków majątkowych między małżonkami jest wspólność majątkowa, zwana też wspólnością ustawową. Powstaje ona – w myśl art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – z chwilą zawarcia małżeństwa i obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. każdego z małżonków. Do majątku wspólnego należą w szczególności:
– wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
– dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
– środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
Oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Jednak z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, aby ustalenie udziałów w majątku wspólnym przy jego podziale nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku.
Majątek osobisty
Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością należą do majątku osobistego każdego
z małżonków. Zgodnie z art. 33 k.r.o., w jego skład wchodzą m.in.:
– przedmioty majątkowe uzyskane przed zawarciem małżeństwa,
– przedmioty majątkowe uzyskane przez jedno z małżonków w wyniku dziedziczenia, zapisu lub darowizny,
– prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie, np. służebność mieszkania,
– kwoty odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę,
– przedmioty majątkowe nabyte w zamian za majątek osobisty.
W myśl 45 k.r.o. każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może też żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można jednak żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Rozliczenie nakładów i wydatków następuje w postępowaniu o podział majątku wspólnego.
A może intercyza
Jeśli małżonkowie pragną w inny sposób uregulować stosunki majątkowe między sobą, mogą – stosownie do art. 47 k.r.o. – rozszerzyć wspólność ustawową lub ją ograniczyć. Mogą też ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków, czyli podpisać tzw. intercyzę. Takie umowy są zawierane coraz częściej.
Umowa majątkowa musi być zawarta w formie aktu notarialnego. W przeciwnym razie będzie nieważna. Umowę można podpisać jeszcze przed ślubem, z tym że staje się ona skuteczna dopiero z chwilą wstąpienia przez strony w związek małżeński.
Umowa majątkowa małżeńska może być zmieniona albo rozwiązana. W razie jej rozwiązania w czasie trwania małżeństwa, powstaje między małżonkami wspólność ustawowa, chyba że małżonkowie postanowią inaczej.
Majątek
