Toczę wieloletni spór ze spółdzielnią mieszkaniową dotyczący lokalizacji śmietnika, z którego muszą korzystać mieszkańcy naszego bloku. Chciałem się zapoznać z protokołami z dwóch ostatnich zebrań grup członkowskich. Czy spółdzielnia ma obowiązek je udostępnić na moje żądanie?
Zgodnie z art. 18 § 2 pkt 3) ustawy z 1982 r. – Prawo spółdzielcze, członek spółdzielni ma m.in. prawo: otrzymania odpisu statutu i regulaminów, zaznajamiania się z uchwałami organów spółdzielni, protokołami obrad organów spółdzielni, protokołami lustracji, rocznymi sprawozdaniami finansowymi, umowami zawieranymi przez spółdzielnię z osobami trzecimi, z zastrzeżeniem art. 8[1] ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych. Przepis ten mówi, że członek spółdzielni mieszkaniowej ma prawo otrzymania odpisu statutu i regulaminów oraz kopii uchwał organów spółdzielni i protokołów obrad organów spółdzielni, protokołów lustracji, rocznych sprawozdań finansowych oraz faktur i umów zawieranych przez spółdzielnię z osobami trzecimi. Katalog dokumentów, których kopię mają prawo otrzymać członkowie spółdzielni mieszkaniowej, jest szerszy od katalogu dokumentów, z którymi mogą zaznajomić się członkowie innych spółdzielni.
Katalog praw wymienionych w tym przepisie dotyczy wyłącznie członków spółdzielni. Nie rozciąga się on na osoby niebędące członkami spółdzielni, którym przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu lub prawo odrębnej własności lokalu.
Sąd Najwyższy w wyroku z 3.12.2010 r., sygn. akt: I CNP 16/10 przyjął, że wprawdzie przewidziany w art. 8[1] ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych zakres uprawnień członka spółdzielni mieszkaniowej jest szerszy w porównaniu z uprawnieniami członków innych spółdzielni, ale podlega także ograniczeniom przewidzianym w art. 18 § 3 Prawa Spółdzielczego, a zgodnie z tym przepisem spółdzielnia może odmówić członkowi wglądu do umów zawieranych z osobami trzecimi, jeżeli naruszałoby to prawa tych osób lub jeżeli istnieje uzasadniona obawa, że członek wykorzysta pozyskane informacje w celach sprzecznych z interesem spółdzielni i przez to wyrządzi spółdzielni znaczną szkodę. Odmowa powinna być wyrażona na piśmie. Członek, któremu odmówiono wglądu do umów zawieranych przez spółdzielnie z osobami trzecimi, może złożyć wniosek do sądu rejestrowego o zobowiązanie spółdzielni do udostępnienia tych umów. Wniosek należy złożyć w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia członkowi odmowy na piśmie.
Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 16.06.2015 r., I ACa 1530/14: „Nie można zgodzić się ze stanowiskiem, że obowiązek spółdzielni mieszkaniowej określony w art. 81 ust. 3 Ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych nie rodzi roszczenia cywilnego po stronie członka spółdzielni. Powołany przepis niewątpliwie nakazuje spółdzielni („powinny być udostępnione”) udostępnianie na stronie internetowej dokumentów tam enumeratywnie wymienionych. Adresatami tej normy prawnej są, poza spółdzielniami mieszkaniowymi (jako zobowiązanymi), członkowie tych spółdzielni, jako uprawnieni. Oni też, wobec braku szczególnego przepisu, są na zasadach ogólnych uprawnieni do sądowego dochodzenia swych praw, w drodze procesu (art. 13 § 1 k.p.c.)
Koszty sporządzania odpisów i kopii tych dokumentów, z wyjątkiem statutu i regulaminów uchwalonych na podstawie statutu, pokrywa członek spółdzielni wnioskujący o ich otrzymanie.
Kwestia techniczno-organizacyjnego realizowania obowiązku wydawania kopii dokumentów musi uwzględniać okoliczność, że ustawa nie nakłada obowiązku bezzwłocznego ich wydawania, co oznacza wydawanie ich w normalnym biegu rzeczy. Wydawanie dokumentów nie może dezorganizować pracy spółdzielni. Powinno też uwzględniać normalny czas potrzebny do przygotowania stosownych kopii. Uprawniony ma obowiązek pokryć koszty wykonania kopii przez spółdzielnię, co może wiązać się z obowiązkiem wcześniejszego wniesienia wyliczonej przez spółdzielnię opłaty na poczet kosztów wykonania, np. kopii faktur i umów z osobami trzecimi. Jednakże, co trafnie skonstatował Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z 8.06.2017 r., I ACa 20/17: „W skład kosztów sporządzenia odpisów i dokumentów, ale także udostępniania członkowi spółdzielni ich treści do samodzielnego wykonywania fotokopii w siedzibie spółdzielni, mogą wchodzić jedynie faktyczne wydatki ponoszone przez spółdzielnię na realizację zadań, co wyklucza osiąganie przez spółdzielnię z tego tytułu jakichkolwiek zysków”.
Wydaje się, że jeśli nie będzie przeszkód, aby udostępnić do wglądu członkowi dane dokumenty, będzie miał on prawo wykonania samodzielnie ich fotokopii (oczywiście w biurze spółdzielni), na własny koszt.
Statut spółdzielni mieszkaniowej, regulaminy, uchwały i protokoły obrad organów spółdzielni, a także protokoły lustracji i roczne sprawozdanie finansowe powinny być udostępnione na stronie internetowej spółdzielni. Udostępnianie na stronie internetowej tych dokumentów stanowi powinność, a nie obowiązek spółdzielni (brak sankcji).